Maria Montessori z dziećmi, rok 1951. Zdjęcie pochodzi ze strony Montessori Cenenary

Artykuł opublikowany przez Marię Montessori w The Montessori Magazine, Volume 4, No. 3, Lipiec 1950 r.

Pamiętam ten dzień, kiedy po raz pierwszy odwiedziałam tę klasę, która była zostawiona samej sobie od początku otwarcia szkoły, czyli od trzech tygodni. Znalazłam w tej klasie dzieci niespokojne, zmieszane, a zarazem podekscytowane tymi wszystkimi pięknymi materiałami, które fascynowały na wiele sposobów, ale które nie mogły tych dzieci zaspokoić, ponieważ brakowało zarządzania tym wszystkim przez nauczyciela.

Pośród tego nieuporządkowania znalazł się również nowy chłopak imieniem Oreste. Inne dzieci spędziły już ze sobą w tej klasie rok. Oreste przyglądał się temu wszystkiem z wewnętrznym niepokojem. Był dzieckiem bardzo wrażliwym.

Oreste miał siedem lat, ale jego rodzice nie posyłali go wcześniej do żadnej szkoły, ponieważ obawiali się, że krzykliwe głosy nauczycieli i uczniów, a także podporządkowanie wszystkich temu samemu rytmowi nauki byłoby surowym pogwałceniem jego zadumanej i refleksyjnej duszy. Dopiero, kiedy w ich dzielnicy otwarto szkołę Montessori rodzice z drżącym sercem przyprowadzili tam swojego syna.

Bariery i uczieczki

W tym samym momencie, w którym Dr Maria Montessori opisywała proces normalizacji, zwróciła ona również uwagę na inny równolegle przebiegający proces, który nazwała procesem dewiacji.

Jak w swoim wykładzie podkreśliła Dr Rita Shaefer Zener, pewnie dla wielu z nas słowo 'dewiacja’ niezbyt dobrze się kojarzy, jednak w ujęciu Montessori dewiacje należy rozumieć, jako pewnego rodzaju mechanizmy obronne, lub wybieranie okrężnej drogi w dojściu do celu. W obu przypadkach prowadzi to do pewnych blokad w rozwoju dziecka.

Maria Montessori mówiąc o normalizacji i dewiacji wprowadza jeszcze jedno ważne pojęcie, a mianowicie wprowadza ona koncepcję wewnętrznej energii, tak zwanego horme (termin zapożyczony od angielskiego filozofa Sir Percy Nun), czyli siły życiowej, która stymuluje i pobudza każdego człowieka do działania. Może ona być przyrównana do pojęcia libido wprowadzonego przez Freuda. W ujęciu religii można ją porównać do Ducha Świętego.

Jan ze skupieniem ogląda nową zabawkę

Na początku swej kariery edukacyjnej Dr Maria Montessori wielokrotnie zaskoczona była tym, co pokazywały jej dzieci w pierwszym Casa dei Bambini w biednej dzielnicy Rzymu. Zastanawiała się czasem, czy ich osiągnięcia to nie 'praca aniołów’. Mówiła do siebie:

Tym razem nie uwierzę. Poczekam do następnego razu i może wtedy uwierzę. The Secret of Childhood (Tajemnica Dzieciństwa)

Po ponad 40 latach swojej pracy, szerząc swoje odkrycia na całym świecie, Montessori powiedziała:

Normalizacja jest podstawowym i najważniejszym rezultatem naszej pracy – The Absorbent Mind (Chłonący Umysł)

Termin 'NORMALIZACJA’ został zapożyczony z antropologii i oznacza „stawanie się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa” (Dr Rita Shaefer Zener). Dr Maria Montessori użyła słowa normalizacja, by opisać wyjątkowy proces, który zaobserwowała ona w rozwoju dzieci. Nie jest to proces, który przechodzi jakaś garstka dzieci, ale opisuje on właściwości, które są 'normalne’ dla wszystkie dzieci, kiedy ich potrzeby rozwojowe są odpowiednio zaspokajane. Dr Montessori widziała znormalizowane dzieci, jako nowy stopień naszego społeczeństwa.