Radosne Dziecko – Lata 1-3: Zabawki

Wspierać życie, zostawiając je jednak w swobodzie, by samo się rozwinęło.
To jest właśnie podstawowe zadanie nauczyciela. – Dr Maria Montessori

WYBÓR ZABAWEK

Kiedy wybieracie zabawkę dla dziecka wyobraźcie sobie, co ono będzie z nią robiło. Czy będzie ona zachęcała do działania, które ma jakiś cel? Podejmowanie decyzji? Wyobrażanie sobie? Jak długo moje dziecko będzie bawiło się tą zabawką? Czy będzie ona zachęcała moje dziecko do odkrywania, spędzania razem z tą zabawką czasu? Jest wiele pięknych drewnianych czy materiałowych zabawek dostępnych dla dzieci, ale bardzo często brakuje zabawek, które pozwalałyby dziecku osiągnąć jakiś cel. Zabawki, dzięki którym dziecko podczas pracy z nimi osiąga jakiś cel wzmacniają jego wyobraźnię.

Wyobraźnia jest wspaniałym narzędziem człowieka, ale nie może ona zostać stworzona samoczynnie (z niczego). Kreatywna wyobraźnia ma swoje źródło i jest bezpośrednio związana z doświadczeniami zmysłowymi w rzeczywistym świecie. Bogata wyobraźnia uzdalnia do znalezienia rozwiązania (np. ułożenia puzzli) i pracy skierowanej na osiągniecie celu. Im więcej dziecko posiada doświadczeń w pracy z prawdziwymi zadaniami, które mają jakiś cel, tym bardziej jego wyobraźnia staje się użyteczna, twórcza i efektywna.

Wybraliśmy lub stworzyliśmy różnorodne zabawki, które dają szeroki wachlarz osiągnięć. Wiele z nich ma swój początek i koniec, kiedy zadanie, jakie stawiała dziecku zabawka do rozwiązania zostanie osiągnięte. Na przykład, jeśli dziecko włoży wszystkie płyty CD do pudełka na płyty CD to zadanie zostanie przez niego osiągnięte, będzie ono czuło wielką satysfakcję i chęć na powtórzenie tego zadania od początku.

Koordynacja pomiędzy okiem i rękami rozwija się, kiedy staje się oczywiste, jak działa zabawka, na przykład kostka ma być wkładana do kwadratowej dziury, a kulka do okrągłej.
Nie jest łatwą rzeczą dla dziecka skoordynować swoje mięśnie z tym, co widzą oczy. Dlatego też takie zadania pomagają dziecku rozwijać jego koordynację i koncentrację. Wszystko to powinno być brane pod uwagę podczas wybierania zabawek dla dziecka na odpowiednim poziomie jego rozwoju.

Używanie drewnianych zabawek zamiast plastikowych pomaga dziecku doświadczać naturalnego świata, kolorów drzewa, jego cieni i słojów oraz różnej wagi, rozmiarów i gęstości. Dobra jakość tych zabawek uczy dziecko szacunku dla własnych zabawek i daję mu poczucie własnej wartości. Piękno i trwałość jest bardzo ważna dla dziecka w każdym wieku, gdyż wpływają one na jego gust, który formuje się w tym czasie.

Ludzie, którzy we wczesnym dzieciństwie uczą się doceniać otaczające ich piękno potrafią z większą łatwością stworzyć piękny dom oraz piękny świat, kiedy już dorosną.

ORGANIZACJA I ROTACJA ZABAWEK

Zabawki powinny być trzymane nie tylko w pokoju dziecka, ale tam gdzie żyje cała rodzina. Nie polecamy tradycyjnych dużych pudełek na zabawki, w których małe części mogą się zagubić, a zabawki jest trudno odnaleźć.

Zabawki trzymamy zawsze w tym samym miejscu na półkach. Porządek w środowisku dziecka daje mu poczucie bezpieczeństwa i zaufanie do niego. Pudełka, tacki, małe pudełka schludnie ułożone na niskich półkach mogą okazać się bardzo pomocne w stworzeniu takiego porządku.

Obserwuj, którą zabawką twoje dziecko najbardziej lubi się bawić, a o których szybko zapomina i rzuca w kąt. Trzymaj tylko te zabawki w dostępnym miejscu dla dziecka w schludny i niezatłoczony sposób schowane w pudełkach lub na szafce.

NAUKA ODKŁADANIA ZABAWEK NA SWOJE MIEJCE

Systematyczne ograniczanie ilości zabawek, które dziecko ma w swoim zasięgu oraz uporządkowanie zabawek w taki sposób, że dziecko wie gdzie zawsze leżą dane zabawki pomaga nauczyć dziecko odkładania zabawek na swoje miejsce. Jednak najlepszym sposobem na nauczenie dziecka porządku jest przykład innych, którzy dbają o otoczenie i porządek. Jeśli dorosły starannie i nieustannie odkłada puzzle albo zabawki z powrotem na półkę i z radością prezentuje mu jak to robić to dziecko również po niedługim czasie obserwacji zacznie go naśladować. Czasem „odkładanie” zabawek do pudełek jest najprzyjemniejszą częścią zabawy w tym wieku. W szkole Montessori niemowlęta uczą się odkładania dużo łatwiej niż
w domu, ponieważ nauczyciele pokazują im systematycznie jak to robić po każdej zabawie. Jeśli nauczyciel odkłada zabawki starannie, powoli tak, aby dziecko mogło zauważyć jego pracę to zachęca tym dziecko do naśladowania. Taki sposób nauki sprawi, iż dziecko w naturalny sposób będzie chciało nauczyć się odkładania zabawek tak jak chce nauczyć się każdej innej rzeczy, którą dorosły wykonuje.

O wiele łatwiej wpoić dziecku zwyczaj odkładania zabawek, jeśli wiadomo gdzie zabawka powinna leżeć na szafce, kiedy każda z zabawek ma na tej szafce swóje miejsce. Trudniej jest nauczyć odkładania przez dziecko zabawek na swoje miejsce, jeśli bawi się ono wszystkimi zabawkami na raz, a wszystkie półki zostają puste. Dlatego dobrym rozwiązaniem jest nauczenie dziecka odkładania zabawki zawsze przed sięgnięciem po kolejną – najłatwiej dorosły może tego nauczyć również poprzez systematyczne pokazywanie dziecku jak to robić. Z czasem ono samo zacznie go naśladować. Rodzic zamiast myśleć o odkładaniu zabawek jako o wstrętnym obowiązku może uczyć dziecko odkładania zabawek poprzez zabawę, w której dziecko uczestniczy.

SZACUNEK DLA KONCENTRACJI

Jedną z najważniejszych rzeczy, jaką możemy zrobić dla naszego dziecka jest uszanowanie jego koncentracji. Jeśli dziecko jest zaangażowane w coś bezpiecznego i celowego (w działanie, które wymaga od niego umysłowego i fizycznego wysiłku – nie oglądania telewizji!) to powinniśmy to docenić, chronić i respektować wykonywaną przez niego pracę.

Koncentracja jest najbardziej niezbędna w rozwoju dziecka. Dzięki niej dziecko kształtuje swój charakter i społeczne zachowanie. Pochwała, pomoc czy nawet spojrzenie może wystarczyć, aby przerwać dziecku jego skupienie i zepsuć jego działanie. To może wydawać się niezrozumiałe, ale może się to stać nawet wtedy, kiedy dziecko jest świadome tego, że jest obserwowane. Co więcej, bardzo często dzieje się tak, że po tym jak ktoś sprawdził jak nam idzie, zobaczył, co robimy nie potrafimy dalej wykonywać naszego zadania.

Umiejętność nie przeszkadzania dziecku w trakcie jego działania nauczyciel i rodzic nabywa wraz z praktyką, tak jak wszystko inne, ale nie jest to łatwe zadanie. Jaką radę możemy dać naszym mamom? Ich dzieci powinny pracować nad czymś interesującym: nie powinniśmy im niepotrzebnie pomagać, przeszkadzać w trakcie wykonywania jakiejś inteligentnej pracy. – Dr Maria Montessori

—————————————————-
Tekst ten pochodzi z katalogu The Joyful Child przetłumaczonego przez nas na język polski. W wersji polskiej nosi on tytuł Radosne Dziecko. Autorką oryginalnego angielskiego tekstu jest Susan Stephenson. Więcej informacji na temat The Joyful Child oraz Susan Stephenson możecie znaleźć na stronie firmy Michael Olaf.