Proces normalizacji

Jan ze skupieniem ogląda nową zabawkę

Na początku swej kariery edukacyjnej Dr Maria Montessori wielokrotnie zaskoczona była tym, co pokazywały jej dzieci w pierwszym Casa dei Bambini w biednej dzielnicy Rzymu. Zastanawiała się czasem, czy ich osiągnięcia to nie 'praca aniołów’. Mówiła do siebie:

Tym razem nie uwierzę. Poczekam do następnego razu i może wtedy uwierzę. The Secret of Childhood (Tajemnica Dzieciństwa)

Po ponad 40 latach swojej pracy, szerząc swoje odkrycia na całym świecie, Montessori powiedziała:

Normalizacja jest podstawowym i najważniejszym rezultatem naszej pracy – The Absorbent Mind (Chłonący Umysł)

Termin 'NORMALIZACJA’ został zapożyczony z antropologii i oznacza „stawanie się pełnowartościowym członkiem społeczeństwa” (Dr Rita Shaefer Zener). Dr Maria Montessori użyła słowa normalizacja, by opisać wyjątkowy proces, który zaobserwowała ona w rozwoju dzieci. Nie jest to proces, który przechodzi jakaś garstka dzieci, ale opisuje on właściwości, które są 'normalne’ dla wszystkie dzieci, kiedy ich potrzeby rozwojowe są odpowiednio zaspokajane. Dr Montessori widziała znormalizowane dzieci, jako nowy stopień naszego społeczeństwa.

W jaki sposób objawia się normalizacja

Normalizacja opisuje proces, jaki pojawia się codziennie w placówkach Montessori na całym świecie, kiedy małe dzieci, (które zwykle nie potrafią się długo skupić) uczą się skupiać uwagę i koncentrować przez coraz dłuższy okres, a jednocześnie odnajdują radość i satysfakcję z pracy, którą wykonują. Normalizacja prowadzi do budowania charakteru i formowania się osobowości dziecka.

Odbywa się to dzięki cyklowi składającemu się z trzech kroków:

1. Przygotowanie do jakiejś czynności, które wymaga zgromadzenia potrzebnych materiałów, aby tę czynność wykonać. Ruch i przemyślenie działania potrzebne w przygotowaniu zwracają uwagę dziecka i rozpoczynają czas skupienia się nad pracą.
2. Sama czynność, która w taki sposób pochłania dziecko, że osiąga ono głęboki poziom koncentracji. Jest to krok, który wszyscy nauczyciele i rodzice uważają za niezwykle ważny w educkacji.
3. Odpoczynek, który charakteryzuje się ogólnym poczuciem satysfakcji i spełnienia. Uważa się, że w tym momencie przebiega jakiś proces wewnętrznej integracji dziecka. W ostatnim kroku dziecko zwykle odkłada materiały z powrotem na półkę, często rozmawiając w tym czasie z kolegą i widać w nim radość i satysfację.

Dr Maria Montessori wierzyła, że jeśli dziecko przebywa w odpowiednio przygotowanym otoczeniu, to nauczy się ono żyć w harmonii z tym, co je otacza.
Proces normalizacji objawia się, kiedy dzieci mają zapewnione odpowiednie otoczenie. Otoczenie, które jest uporządkowane, piękne, z materiałami budzącymi zainteresowanie dziecka, z zapewnionym czasem i przestrzenią do samodzielnej i niezakłóconej pracy, w której dziecko może swobodnie wybierać czynność, nad którą chce pracować. W takim otoczeniu dziecko może wykorzystać swoją naturalną energię i rozwijać się normalnie. Obowiązkiem nauczyciela czy rodzica jest przygotowanie takiego otoczenia.

Właściwości normalizacji

Dr Maria Montessori wyróżniła cztery cechy, które pokazują, że proces normalizacji się pojawił:

• Zamiłowanie do pracy
  

  Pierwszą z cech procesu normalizacji jest zamiłowanie do pracy. Oznacza to, że dziecko potrafi samodzielnie wybrać pracę oraz znajduje w niej radość i spokój – The Absorbent Mind, strona 202

• Koncentracja
  

  Aby wspomóc taki rozwój, nie wystarczy zapewnienie przypadkowych obiektów, ale my (nauczyciele, rodzice) musimy zorganizować świat zgodnie ze zmieniającym się zainteresowaniem dziecka – The Absorbent Mind, strona 206

  Aby dziecko w odpowiedni sposób mogło wykorzystywać swoją twórczą energię i zaczęło się koncentrować musi mieć ono w swoim otoczeniu przedmioty, które odpowiadają jego teraźniejszemu stopniowi rozwoju i zainteresowaniom. To wymaga nieustannej obserwacji i odpowiedzi na to, co obserwujemy.

• Samodyscyplina
  

  Moment w którym koncentracja stanie się trwała … oznacza początek kolejnej fazy w formowaniu charakteru dziecka … Jest to zdolność skończenia pracy, którą rozpoczęło. Dzieci w naszych placówkach wybierają swobodnie swoje zadania i wyraźnie wykazują takie zdolności. Ćwiczą to codziennie przez wiele lat – The Absorbent Mind, strona 217

• Towarzyskość
  

  Każdy przedmiot istnieje tylko w jednym egzemplarzu, i jeśli jest on w użyciu, kiedy jakieś inne dziecko chce z nim pracować, to – jeśli jest ono znormalizowane – poczeka na niego, aż będzie on dostępny. Z takie podejścia rodzą się bardzo ważne cechy społeczne. Dziecko zaczyna rozumieć, że musi ono szanować pracę innych, nie dlatego, że ktoś mu powiedział, że musi, ale ponieważ taka jest rzeczywistość, której doświadcza ono codziennie. – The Absorbent Mind, strona 223

Podsumowujące ten artykuł, chcielibyśmy przytoczyć jeszcze jeden cytat:

Tylko 'znormalizowane’ dzieci, wspierane przez odpowiednie otoczenie, pokazują w kolejnych fazach rozwoju te wspaniałe cechy, o których tu piszemy: spontaniczną dyscyplinę, nieprzerwaną i radosną pracę, poczucie społecznej pomocy i zrozumienia dla innych … Interesujące zadanie, samodzielnie wybrane, które ma tę zdolność, by wprowadzać koncentrację, a nie zmęczenie, wspiera dziecięcą energię i możliwości oraz prowadzi go do samodoskonalenia się … Można pokusić się o stwierdzenie, że te dzieci wykonują pewnego rodzaju duchowe ćwiczenia, znajdując drogę do samodoskonalenia się i wznoszenia się na wewnętrzene wyżyny swojej duszy. – Maria Montessori, The Absorbent Mind