Materiały Montessori – Samokontrola błędów

Materiały Montessori – Samokontrola błędów

7 marca, 2011

Cylindry do osadzania stanowią idealny przykład wykorzystania samokontroli błędów w materiałach Montessori. Dany cylinder pasuje tylko w jedno miejsce biorąc pod uwagę jego średnicę i wysokość. Jeśli dziecko umieści mniejszy cylinder w większym otworze to w końcu stanie ono przed problemem, kiedy jeden z większych cylindrów nie będzie miał miejsca.

Autentyczność materiałów Montessori używanych w klasie może być mierzona stopniem, w jakim są one zgodne z pewnymi wymaganiami potrzebnymi do rozwoju samodzielności, samodyscypliny i abstrakcyjnego myślenia. Przede wszystkim, materiały Montessori różnią się od zabawek i innych narzędzi edukacyjnych ponieważ dziedziczą konsekwentnie pewne konkretne właściwości:

  • są to konkretne przedmioty, które można dotykać i nimi manipulować
  • są atrakcyjne i stymulujące
  • rosną stopniowo, jeśli chodzi o trudność
  • można je używać wielokrotnie, są zaprojektowane, by zachęcić dziecko do powatarzania
  • zaprojektowane specjalnie dla odpowiedniego wieku dziecka
  • zaprojektowane, by można było wykonanie zadania podzielić na mniejsze zadania
  • zaprojektowane, by umożliwić samokontrolę błędów

Ostatnia z właściwości jest ważnym czynnikiem w pedagogice. Wiemy, że poprawianie dzieci jest nieodłącznym aspektem naszej pracy z dziećmi, a szczególnie pracy nauczyciela. Wiemy też, że odkrywanie błędów i słabości prowadzi do obniżenia samooceny.

Szczególnie dziecko buduje opinię o samym sobie z dużym uwzględnieniem tego, w jaki sposób postrzegają je inni ludzie, a przede wszystkim ważni dla niego dorośli. I chociaż odpowiedzialni dorośli bardzo rzadko celowo przesadzają z krytyką dziecka, to jednak zadanie poprawiania jest tutaj bardzo delikatną kwestią i musi być przez nas nieustannie obserwowane.

Należy pamiętać, że nie każde poprawienie jest szkodliwe. Ważne jest raczej, w jaki sposób to delikatne zadanie realizujemy.

Bardzo często dorośli, a szczególnie nauczyciele, podchodzą do dzieci, jak wszystkowiedzący nadgorliwi, cali gotowi, by dać kolejną lekcję, wyjaśnić, przetestować wiedzę dziecka i oczywiście poprawić każde niedociągnięcie.

Samokontrola błędów, ta szczególna właściwość materiałów Montessori, zapewnia dziecku możliwość doświadczenia całego procesu uczenia się bez konieczności ciągłej obecności wszystkowiedzącego z punktu widzenia dziecka dorosłego, który istnieje, by mierzyć jego osiągnięcia. Zamiast tego dziecko dostaje możliwość samodzielnej pracy we własnym tempie, by zaspokoić swoją naturalną ciekawość i popełnić tyle błędów ile potrzebuje, aby dotrzeć do punktu, w którym opanuje poprawną procedurę wykonania ćwiczenia i poprawne rezultaty. Wielu z nas rozpoznaje to doświadczenie i wie jak wiele satysfakcji daje taki proces uczenia się.

Zadaniem nauczyciela w prowadzeniu dziecka przez jego doświadczenia ciekawości i odkrywania jest przygotowanie otoczenia, które sprzyja dotarciu do prawidłowych odpowiedzi. Odkrywanie nie oznacza ciągłego i chaotycznego eksperymentowania. Kiedy dziecko odkywa, nauczyciel musi zdecydować, czy przygotowane otoczenie jest wykorzystywane w sposób konstruktywny czy destrukcyjny.

Zabawki spełniają w rozwoju dziecka zupełnie inne zadanie. Są one zaprojektowane do tak zwanej 'wolnej zabawy’, ponieważ mają one odpowiadać na losowe, wynikające z wyobraźni zabawy w odgrywanie ról. To, co dziecko odkrywa, bawiąc się zabawkami, to różne skojarzenia i fantazje. Możliwe, że dziecko bawi się samochodami przez 20 lat, ale zabawa ta kończy się zupełnie, kiedy te zabawkowe samochody mogą być zastąpione prawdziwym samochodem i możliwością jazdy po drogach. Jest to wykorzystanie wyobraźni, jako namiastki rzeczywistości.

Montessori zauważyła, że celem zabawy dziecka jest doświadczenie, poprzez wyobraźnię czegoś, co dziecko nie może mieć w rzeczywistości. Kiedy tylko nadarzy się okazja, że dziecko może mieć do dyspozycji prawdziwą rzecz, czy prawdziwe doświadczenie, traci ono zaintersowanie odgrywaniem roli.

W zabawie w odgrywanie ról nie istnieje problem poprawiania, ponieważ dziecięca fantazja jest wolna, by całkowicie podążać za obrazami wytworzonymi przez wyobraźnię. Odkrywanie i proces uczenia się jest w tym względzie zupełnie inny. Jego wiarygodność nie jest podyktowana wyobraźnią dziecka, ale obiektywnymi rezultatami w rzeczywistości.

Koncepcja samokontroli w środowisku Montessoriańskim stosowana jest konsekwentnie poprzez użycie materiałów i pedagogiczne przygotowanie nauczyciela w jego relacji z dziećmi.

Praktyczny przykład użycia techniki samokontroli błędu

Dziecko, lat 7, omawia z nauczycielem swoje zadanie z dodawania.

Podejście mniej racjonalne (niszcząco działa na poczucie własnej wartości):
Nauczyciel mówi:
“Na sześć zadań z dodawania, tylko jedno zrobiłeś poprawnie. Pozwól, że pokażę Ci, gdzie popełniłeś błędy.Wygląda na to, że nie bardzo zrozumiałeś jak przenosić liczby do następnej kolumny. Mam nadzieję, że teraz zapamiętasz. 

Na jutro musisz jeszcze raz zrobić te zadania.”

Dziecko: “Nie cierpię dodawania.”

Podejście bardziej racjonalne (wspiera budowanie zdrowego poczucia własnej wartości)
Nauczyciel : “Na tamtej półce znajdziesz kartę kontrolną do zadań z dodawania. Możesz ją tutaj przynieść i sprawdzić samodzielnie swoją pracę.”Dziecko: “Nie poszło mi zbyt dobrze. Tylko jedno zadanie zrobiłem dobrze.” 

Nauczyciel : “To mówi nam, że potrzebujemy więcej pracy z dodawaniem, no nie?”

Dziecko: “Tak.”

Nauczyciel : “Może zrobimy jedno zadanie razem i zobaczymy, czy uda nam się go wykonać poprawnie tym razem?”

Dziecko: “OK.”

Czas na Twój komentarz