Nauczyciel Montessori

Nauczyciel (Rodzic) Montessori – wstęp

Ktoś, kto chciałby zostać nauczycielem Montessori musi przede wszystkim uzmysłowić sobie, że jego celem nie będzie wpojenie dziecku wiedzy, ani nawet przygotowanie go do bezbłędnego używania dostępnych w otoczeniu materiałów. Zadanie edukacji jest podzielone pomiędzy nauczyciela oraz otoczenie.

Wszystkie przedmioty znajdujące się w otoczeniu służą rozwojowi dziecka, które wybiera je spontanicznie i pracuje z nimi w wielkim skupieniu zgodnie z własnymi upodobaniami czy poziomem rozwoju i tak długo, jak sobie tego życzy. W ten sposób to materiały Montessori stają się pomocą w rozwoju, a nie lekcje dawane przez nauczyciela. Dziecko używa materiałów, a przez pracę staje się aktywne. W tym samym czasie nauczyciel przemienia się w osobę coraz bardziej pasywną i obserwującą.

Charakter nauczyciela Montessori

Nauczyciel Montessori ma jednak bardzo wiele zadań do wykonania. Jego wkład jest w gruncie rzeczy niezwykle ważny, ponieważ musi być on jednocześnie rozważny i delikatny. W zasadzie nic nie musi mówić, nie musi mieć dużej siły przebicia czy być surowym. Potrzeba jednak jego wielkiej mądrości w bystrej obserwacji, umiejętności odpowiedniego służenia, podchodzenia do dzieci i usuwania się w cień; wiedzy, kiedy należy coś powiedzieć, a kiedy milczeć. Musi on posiąść swego rodzaju moralną czujność, która bierze się z połączenia spokoju, cierpliwości, miłości i skromności.

Zadanie nauczyciela

Próbując krótko określić zadanie nauczyciela w klasie, można powiedzieć, że musi on wyjaśnić użycie dostępnych materiałów, a tym samym być jakby pomostem pomiędzy materiałami a dzieckiem. Może to zostać porównane do sytuacji z lekcji gimnastyki, gdzie wymagany jest odpowiedni sprzęt i nauczyciel, który wjaśnia i pokazuje jak używać poszczególnych urządzeń (jak drabinki, skrzynie, równoważnie), a następnie dzieci używają ich zgodnie z zastosowaniem samodzielnie rozwijając swoją siłę, zwinność i wszystko, co może ulegać wzrostowi, kiedy energia pochodząca z mieśni wykorzystywana jest w połączeniu z odpowiednim sprzętem. Taki nauczyciel gimnastyki nie jest wykładowcą, jest on swego rodzaju przewodnikiem. Nie zdziałałby on niczego dzięki długim wykładom na temat gimnastyki.

Podobnie w naszych domach, w przedszkolach i szkołach Montessori nauczyciel czy rodzic powinien ograniczyć swoją działalność do wskazywania i bycia przewodnikiem wśród wszystkich urządzeń, które zostały przekazane do dyspozycji dziecka, by mogło ono rozwijać swój umysł. Dzięki temu dziecko staje się silniejsze, nabywa silnego charakteru, jest odpowiednio zdyscyplinowane i wewnętrznie zdrowe. Jest to bezpośrednim rezultatem swobodnego działania umysłu.

Przygotowanie do bycia nauczycielem (rodzicem) Montessori

Aby dobrze wypełniać swoje zadanie jako nauczyciel metody Montessori potrzeba rozwijać się jednocześnie w dwóch dziedzinach. Pierwsza z nich to dokładne poznanie zadań, które wypełnia nauczyciel. Druga to umiejętność prezentowania, używania i wybierania odpowiednich materiałów Montessori tak by było to atrakcyjne dla dziecka na danym poziomie rozwoju. Najczęściej wymaga to przede wszystkim praktyki w pracy z dziećmi i materiałami.

Nauczyciel musi nauczyć się poprzez obserwację, by dawać każdemu dziecku materiał, który jest dla dziecka odpowiednim wyzwaniem, nie za dużym (bo dziecko porzuci pracę i poczuje się sfrustrowane tracąc swój entuzjazm) i nie za małym (bo doprowadzi to do nudy).

Poznanie przez nauczyciela materiałów edukacyjnych

Aby nauczyciel Montessori poznał dany przedmiot nie wystarczy, by tylko go oglądał i czytał o nim w książce lub słuchał kogoś, kto wyjaśnia jego użycie. Musi on raczej spędzić długie godziny w pracy z danym przedmiotem, by oszacować jego trudność lub atrakcyjność. Pomoże mu to w niewielkim choć stopniu odkryć, co czuje dziecko, kiedy pracuje z danym przedmiotem.

Umiejętność zachowania porządku w klasie lub domu

Nauczyciel Montessori, oprócz bycia szczególnym połączeniem między dzieckiem i materiałami, jest odpowiedzialny również za przygotowanie otoczenia, które powinno być uporządkowane, proste i wystarczające, by zapewnić spokojną pracę dzieci. Każdy przedmiot musi posiadać określone miejsce, na którym leży, gdy nie jest używany. Dziecko może zabrać przedmiot tylko z tego miejsca, a po skończeniu pracy musi odłożyć go z powrotem. Żadne dziecko nie może więc zostawiać przedmiotów po skończeniu pracy z nimi, ale powinno dbać o otoczenie i utrzymywać go w ładzie. Dziecko nie powinno nigdy przekazywać przedmiotów swoim kolegom, a już tym bardziej zabierać ich od kogoś.

Dzięki takiemu podejściu od samego początku wyeliminowana jest wszelka konkurencja pomiędzy dziećmi. Przedmiot, który nie jest wystawiony na swoim miejscu po prostu nie istnieje dla dziecka w danym momencie. Jeśli dziecko bardzo chce z nim pracować nie pozostało mu nic innego jak poczekać, aż przedmiot zostanie odłożony na miejsce.

Obserwacja

Nauczyciel Montessori ma również za zadanie ciągłe obserwowanie czy dziecko, które pracuje nie jest w jakiś sposób rozpraszane przez innych. Powinien on również dostrzegać dzieci jeszcze nie pochłonięte pracą i spróbować zainteresować ich jakimś ciekawym przedmiotem lub zadaniem do wykonania.

Dawanie lekcji przez nauczyciela (rodzica) metodą Montessori

Należy wyróżnić dwa rodzaje lekcji dawanych przez nauczyciela w metodzie Montessori.

1. Inicjalizacja – czyli zaprezentowanie dziecku nowego przedmiotu i możliwości jego użycia

2. Lekcja – po tym jak dziecko pracowało z materialem przez długi czas i dobrze się z nim zapoznało oraz potrafi go używać, nauczyciel zaznajamia dziecko z podstawowym słownictwem związanym z materiałem.
Na przykład: Kiedy dziecko pracowało przez dłuższy czas układając w pary kolorowe tabliczki i robi to już bardzo dobrze, wtedy nauczyciel może zaznajomić dziecko z odpowiednimi terminami w następujący sposób. Nauczyciel bierze jedną kolorową tabliczkę i mówi: 'Żółty’, następnie kolejną i mówi: 'Czerwony’ o następną 'Niebieski’.
Drugi etap to swego rodzaju test 'Podaj mi żółty’ i dziecko podaje. 'Podaj mi czerwony’ itd.
Etap trzeci Nauczyciel wskazuje danę tabliczkę i pyta 'Jaki to kolor?’. Jeśli dziecko nie potrafi wykonać drugiego lub trzeciego etapu nie należy wytykać mu błędów, ale odłożyć lekcję na jakiś czas.

Kursy na nauczycieli Montessori

Najbardziej szanowaną na świecie instytucją prowadzącą kursy dla nauczycieli jest AMI – Association Montessori Internationale, która założona została w roku 1929 przez Marię Montessori, by kultywować jej niezwykły wkład w rozwój dzieci.

Istnieją kursy na trzech poziomach zależnie od wieku dzieci, z którymi później pracuje nauczyciel.

• Asystent dla Niemowlęctwa (z ang. The Assistants to Infancy Training Course) – przygotowuje on dorosłych, których zadaniem jest wspierać najmłodsze dzieci (pierwsze trzy lata życia) w ich szczególnym rozwoju i dążeniu do wypełnienia swojego ludzkiego potencjału.
• Kurs 3-6 lat (z ang. The Casa dei Bambini Teacher Training Course) – dla dorosłych, którzy chcą pracować z dziećmi w wieku od 3 do 6 lat.
• Kurs podstawowy (z ang. Elementary Course) – dla dorosłych, którzy chcą pracować z dziećmi w wieku od 6 do 12 lat.

Wszystkich zainteresowanych znalezieniem kursów na nauczycieli Montessori odsyłamy na stronę AMI z wykazem aktualnych kursów w poszczególnych państwach na całym świecie.

Charakterystyka kursów Montessori

Kursy prowadzące do dyplomu AMI odbywają się w ośrodkach AMI na całym świecie. Trening polega na procesie wskazania studentowi odpowiedniej drogi, by chciał się on samodzielnie zaznajamiać z wszystkimi prawdami, które tworzą podejście Montessori. Wszystkie kursy prowadzone są w pełnym wymiarze godzin i odbywają się w ciągu jednego roku akademickiego lub przez kilka sezonów letnich. Program kursu zawiera wykłady, seminaria oraz demonstracje na temat filozofii Montessori, rozwoju dziecka i materiałów Montessori. Każdy kurs zawiera również znaczną ilość godzin praktycznych w czasie których przyszły nauczyciel najpierw obserwuje dzieci w klasach, pracuje z materiałami, przygotowuje materiały samodzielnie, a następnie ćwiczy swoje zdolności jako pomocnik doświadczonego już nauczyciela. Studenci przygotowują specjalne albumy, w których przedstawiają w szczegółach cel, użycie i prezentację każdego przedmiotu.

Dr Montessori ujęła pracę nauczyciela w następujących słowach:

Nauczyciel musi dać lekcję, zasiać ziarno i zniknąć;
obserwując i czekając.

Jest to w zasadzie prosta rada i źródło inspiracji osadzone głęboko w roli, jaką spełnia nauczyciel Montessori.

Stanowisko AMI na temat kursów na odległość, korespondencyjnych lub e-kursów

Podejście Montessori oferuje bardzo szeroką wizję edukacji, jako pomocy dla ludzkiego życia. Jest ono zaprojektowane, by wspierać dzieci w ich wewnętrznym rozwoju na drodze do dorosłości. Metoda Montessori odniosła niezwykły sukces, ponieważ opiera się ona na zasadach biorących swój początek w naturalnym rozwoju dzieci. Jej elastyczność zapewnia przestrzeń, w której wnętrze każdego dziecka swobodnie zwraca się w kierunku całościowego wzrostu.

Przygotowanie dorosłego, by potrafił on odpowiednio podjąć się pracy z dziećmi wymaga wysokiej samodyscypliny i zaangażowania, a także profesjonalnego podejścia. Takie przygotowanie można osiągnąć jedynie pod okiem doświadczonych nauczycieli Montessori zagłębiając się w teorię i praktykę tego podejścia. Co więcej, specjalny zestaw materiałów, jakie dzieci używają w klasach Montessori wymaga indywidualnego treningu i praktyki prowadzonej przez doświadczonych wykładowców, ponieważ każdy element całości materiału ma swoją ustaloną funkcję w Przygotowanym Otoczeniu Montessori.

Kursy na odległość, kursy korespondencyjne czy e-kursy nie są w stanie zapewnić tych wszystkich aspektów przedstawionych powyżej.