Rośliny, botanika, natura – Dziecko Świata, lata 3-6+, rozdział 6

3-częściowe karty językowe. Pomagają one dziecku poznać nazwy podstawowych kwiatów. Można ich używać do zwykłego dopasowywania lub korzystając z aktywności znanej, jako 3 częściowe dopasowywanie.

Troska o żywe organizmy niesie zaspokojenie dla jednego z najbardziej żywych instynktów dziecięcego umysłu. Nie ma nic lepszego, aby rozbudzić w dziecku umiejętność przewidywania.– Maria Montessori

Atmosfera miłości i poszanowania dla roślin i zwierząt w domu i klasie jest nalepszym fundamentem cieszenia się i zainteresowania naturą przez całe życie. Takie podejście rozpoczyna się w domu, gdzie dziecko chłonie podejście rodziny wobec warzyw, kwiatów, ogrodów, roślin domowych, drzew czy chwastów.

Lekcje, które dostarczają niezapomnianych wrażeń pochodzą zwykle od różnych doświadczeń z roślinami. Nic nie zastąpi przyglądania się kwiatom lub wąchania ich, a także obserwowania wzrostu kwiatów i warzyw w ogrodzie.

Na stoliku z obiektami natury mogą znaleźć się różne rodzaje liści, owoców itd.

Stolik lub półka na obiekty natury (Dziecięca wystawa obiektów natury)

Dzieci pokochają mały stolik lub półkę, na których umieszczać mogą różne naturalne obiekty. Mogą to być wazon z kwiatami, liście różnych drzew, owoce różnych drzew, albo jakiś botaniczny eksperyment. Ważne jest, by przestrzeń ta była bardzo czysta i piękna oraz by naturalne obiekty wymieniać dosyć często.

Na stoliku lub szafce można trzymać również małe pudełko, w którym przechowywana jest lupa, by dziecko mogło obserwowować w powiększeniu.

W klasie dla dzieci od 3-6 lat, na tacy obok stolika znaleźć można plastykową matę (ceratę), wiaderko i gąbkę oraz mały ręcznik. Czyszenie stolika i sprzątanie obiektów na nim leżących jest jednym z ulubionych zadań. Należy rozłożyć plastykową matę i uważnie usunąć wszystko ze stolika. Jeśli na stoliku pozostały suche liście lub ziemia, pokaż dziecku jak należy je zetrzeć na brzeg stolika, i do ręki. Następnie pokaż mu jak zamoczyć i wykręcić gąbkę, by wymyć blat i nogi stolika. Osusz wszystko za pomocą małego ręcznika. Zmyj i wytrzyj plastykową matę, wyczyść gąbkę, powieś ręcznik do wyschnięcia i wymień go na suchy. Zamień obiekty na stole na nowe i pozwól dziecku uporządkować je po swojemu.

W ten sposób dziecko wie, jak samodzielnie i bez potrzeby pytania dorosłego o pozwolenie wykonać to zadanie następnym razem. Daje to dziecku poczucie prawdziwego dbania o naturalne obiekty, a nie tylko patrzenia na nie.

Rośliny

Ważne jest, by dziecko codziennie spędzało czas na zewnątrz w czasie wszystkich pór roku i różnych rodzajów pogody. Chodzenie z dzieckiem na spacer, kiedy pozwalamy mu na podążanie jego własnym tempem i przystajemy spokojnie, kiedy odkryje ono coś interesującego, pomaga nam dorosłym otworzyć nasze oczy na świat natury.

Układanie kwiatów w wazonie jest bardzo ważną częścią rytuału rozpoczęcia dnia w klasie i może być łatwo przeniesione do naszych domów. Ważne jest, by posiadać w domu małe wazoniki różnych kształtów i rozmiarów pochodzące z różnych krajów.

Tak samo, jak przy sprzątaniu stolika warto przygotować tackę ze wszystkimi potrzebnymi przedmiotami, które dziecko będzie używać w trakcie układania kwiatów. Są to: mały wazonik, nożyczki do obcinania kwiatów, mały dzbanek z wodą (którą wlewa się do wazonika), lejek (jeśli otwór wazonu jest niewielki) oraz gąbkę i ściereczkę, żeby na koniec wszystko posprzątać. Kolekcja ozdobnych serwetek może dodać do tego rytuału nutkę czegoś wyjątkowego.

Postawienie takiego samodzielnie przygotowanego wazonu z kwiatami na stoliku kuchennym, gościnnym czy w klasie, przez cały dzień przyciąga uwagę dziecka i zwraca ją na odkrywania piękna i różnorodności natury. Proszę się nie dziwić, jeśli wszystkie przygotowane wazoniki wylądują na tym samym stoliku, kiedy dziecko będzie wykonywało to ćwiczenie poraz pierwszy.

Trawa, liście, dzikie kwiaty, kwiaty uprawiane w naszych ogródkach zasuszone i przyciśnięte czymś ciężkim tworzą świetny materiał na różne artystyczne pomysły. W naszym domu zasuszone liście i kwiaty trzymamy w pojemniku zaraz obok praski tak, by były one gotowe, gdy chcemy udekorować kartki okolicznościowe czy dołączyć je do listu.

Rozróżnienie na korony wolnopłatkowe i zrostopłatkowe

Jeśli w domu lub szkole zamierzasz przygotować dla dziecka kawałek ziemi pod uprawę pamiętaj, by zostawić trochę przestrzeni dla dzikich okazów. Jedne z najlepszych przykładów różnych kształtów liści znaleść można właśnie wśród dzikich roślin takich jak mlecze czy osty. 

Najpierw wskazujemy na roślinę, zachęcamy do dotykania jej, a następnie nazywamy i określamy jej właściwości: pomarańczowa, czerwona, mała, długa, ostra, gładka, miękka, twarda itd. Z takiej klasyfikacji może korzystać każdy początkujący botanik.

Szkice przedstawiają różne rodzaje nerwacji liścia: a) pierzasta, b) siatkowata, c) równoległa, d) dłoniasta, e) wachlarzowata

Wkrótce potem można wprowadzać kolejne pojęcia. Małe dziecko chce znać dokładne nazwy wszystkiego, co go otacza. Nie wystarczy mu 'kwiat’, potrzebuje 'dzika róża’, a następnie, kiedy wielogodzinne obcowanie z roślinami doprowadzi do dużego zainteresowania nimi, możemy zacząć wprowadzać nazwy botaniczne i dalszą klasyfikację (na przykład na różną nerwację liści: pierzasta, siatkowata, równoległa, dłoniasta, wachlarzowata lub różne rodzaje korony kwiatu: wolnopłatkowe, zrostopłatkowe). Wielogodzinne obserwacje roślin i zwierząt prowadzą często do wielu ważnych dyskusji, które można ubogacić bogatym słownictwem, a przez to uczynić bardziej interesującymi.

Prawdziwe porządne (nie zabawkowe, plastykowe) małe narzędzia ogrodowe, dzięki którym dziecko może zaangażować się w prace na zewnątrz

Zapewnienie dziecku małych narzędzi ogrodowych oraz taczki (może w niej przewozić skoszoną trawę czy inne rzeczy wymagające transportu w inne miejsce) jest świetnym sposobem na zaangażowanie go w prace na podwórku. Choć dorosły często unika ciężkich prac, małe dziecko z radością przyjmie prawdziwą pracę. To czas, by wprowadzić dziecko w prace ogrodowe. Kiedy nie mamy miejsca na większy ogródek na zewnątrz, nawet jedna doniczka z jednym kwiatem wewnątrz czy na zewnątrz domu jest lepsza niż nic. Ważne jest, by pokazać dziecku zarówno kończenie jak i rozpoczynanie każdej czynności w ogrodzie. Czasami czynności zakańczające pracę mogą stanowić dla dziecka kilka pojedyńczych zadań, na które dziecko będzie gotowe pod koniec ciężkiego dnia pracy w ogrodzie. Na przykład pokaż dziecku jak poprawnie trzymać łopatę, by przenieść ją do schowka i ustawić w odpowiednim miejscu. 

Różne przewodniki po kwiatach przydadzą się zarówno dorosłym jak i dzieciom. Najlepiej wybierać te z dużą ilością zdjęć i szkiców.

Gdziekolwiek dorosły pamięta o naturalnej dziecięcej potrzebie porządku, tam zorganizuje przestrzeń, gdzie każde narzędzie będzie miało swoje określone miejsce. Można pokazać dziecku jak czyścić i odkładać narzędzia, jak trzymać drewniany uchwyt i polerować część metalową. Zadania tego typu przynoszą dużo zadowolenia z dobrze wykonanej pracy oraz rozwijają samodzielność.

Warto w domu zawiesić przepiękne obrazki roślin i kwiatów (zdjęcia, kartki pocztowe, reprodukcje, obrazy). Często zaskakujący wydaje się fakt, że dziecko chętnie wybiera naukowe książki o świecie natury zamiast różnego rodzaju bajek. Dzieje się tak wtedy, kiedy ma ono duży kontakt z naturą. 

——————–

Tekst ten pochodzi z katalogu Child of the World przetłumaczonego przez nas za zgodą autorki na język polski. W wersji polskiej nosi on tytuł Dziecko Świata. Autorką oryginalnego angielskiego tekstu jest Susan Stephenson. Więcej informacji na temat Child of the World oraz Susan Stephenson możecie znaleźć na stronie firmy Michael Olaf.