Matematyka – Dziecko Świata, lata 3-6, rozdział 12

12 różnych figur pozwala dzieciom w przyjemny sposób zapoznać się z podstawowymi kształtami trójwymiarowymi, odkrywać ich właściwości i nazwy.

Geometria i matematyka

Jeśli ludzie komunikowaliby się miedzy sobą wymieniając swoje myśli tylko za pomocą słów, jeśli ich mądrość wyrażana byłaby jedynie za pomocą wyrazów nie zachowałyby się żadne ślady po poprzednich pokoleniach. To dzięki rękom i ich koordynacji z mózgiem nasza cywilizacja się rozwija. To dziełem ręki są te dary, które odziedziczyliśmy. – Maria Montessori

Zadowolenie

Nie wiem kiedy zaczęłam się bać matematyki i geometrii, ale wiem kiedy je polubiłem. Mój ojciec kochał matematykę i uwielbiał tłumaczyć mi zasady pewnych rozwiązań. Chciał, aby ktoś w rodzinie podzielił jego zamiłowanie do matematyki. Nie było nikogo chętnego. W szkole matematyka była wymagana, tabliczka mnożenia  niezbędna i bolesna, a niektórzy nauczyciele nienawidzili uczyć matematyki tak, jak niektórzy uczniowie się jej uczyć.

Podczas praktyki w szkole Montessori w klasach 3 – 6 obserwowałam dzieci, które wybierały przede wszystkim matematykę i potrafiły pracować nad nią przez wiele godzin, a nauczyciele kochali nauczać matematykę.

Później ucząc w klasach 6-12, zobaczyłam podobną chęć pracy z pierwiastkami kwadratowymi, podnoszeniem do trzeciej potęgi, z każdą dziedziną matematyki i nauki. Nauczyłam się nie ukrywać moich uprzedzeń, ale znaleźć zadowolenie w każdym z przedmiotów. Jedynie w taki sposób mogłam mieć nadzieję na zaszczepienie u moich uczniów prawdziwej miłości do nauki.

Tangramy oparte są na znanych od 4000 lat chińskich puzzlach. Z tych siedmiu kawałków można zbudować tysiące wzorów, co rozwija umiejętność rozwiązywania problemów. Dzieci mogą tworzyć również własne kształty. Polecane dla dzieci od 5 roku życia.

Najpierw doświadczenie

Pojęcia matematyczne i geometryczne, które widzimy na kartce nabierają znaczenia po zmysłowym doświadczeniu. Sucha i niezrozumiała jest nauka, która nie odnajduje odzwierciedlenia w rzeczywistości. Dzieci naturalnie interesują się wszystkimi aspektami matematycznymi: wagą, porządkiem, układami, ciągami matematycznymi, godzinami, ilościami, symbolami i tak dalej. Możemy wspierać rozwój matematyczny poprzez odpowiadanie na zainteresowanie naszych dzieci najpierw oferując im zmysłowe doświadczenie, a dopiero później pokazując to samo na papierze.

Czasem ludzie myślą, że jest coś magicznego w zmysłowych materiałach matematycznych. Rzeczywiście materiały te są z pewnością pomysłowe, ale ich prawdziwą wartością jest wspieranie wrodzonej miłości do matematycznych pojęć i zadań, które pojawiają się w naturalny sposób we wczesnych latach życia dzieci. Zajęcia te obejmują: liczenie, sortowanie, klasyfikowanie przedmiotów, doświadczenia z rozmiarami i kolorami, ważeniem i mierzeniem, a także prace domowe takie jak na przykład mycie naczyń wedle wielu następujących po sobie logicznych kroków – to są zajęcia, które odżywiają matematyczny umysł.

Waga szalkowa to najlepsze wprowadzenie w świat mierzenia i porównywania.

Pomoce, które można chwycić i poczuć

Kiedy pierwsza szkoła Casa dei Bambini została otworzona w Rzymie na początku XX wieku, dzieci nie uczyły się matematyki dopóki same nie zapytały, czy mogą się jej uczyć. Stało się to, kiedy dzieci pomiędzy 3 a 6 rokiem życia rozpoczęły pracę z materiałami przeznaczonymi dla dzieci w pierwszych klasach szkoły podstawowej i z łatwością przyswajały one wszystkie pojęcia. Od tego czasu matematyka zaczęła być ważną częścią w Domach Dziecięcych dla dzieci w wieku 3 – 6 lat.

Wielu ludzi nie rozumie początkowo, co to znaczy uczyć się matematyki w tym wieku. Pamiętają oni jak uczyli się tabliczki mnożenia – zadanie nużące, nudne, godziny bolesnego powtarzania, co z pewnością nie było chętnie wybieranym zajęciem.

Dzieci w klasie 3-6 kochają uczyć się liczenia i symboli liczb w tysiącach. Często uczą się równocześnie dodawania, odejmowania, mnożenia i dzielenia z układami dziesiętnymi i ułamków.

Żadne z tych działań nie jest narzucane dzieciom, ale oferowane i prezentowane przy użyciu pomocy, które można poczuć i dotknąć. W stosownym czasie materiał jest prezentowany każdemu dziecku z osobna przez dorosłego lub czasami przez inne dziecko. Nauczyciele nie wykładają materiału całej grupie, która zobowiązana jest siedzieć cicho i słuchać. Dzieci wybierają dane zadanie i powtarzają każdy krok z radością i zadowoleniem dopóki nie są gotowe żeby przejść do kolejnego kroku.

W tej szkole Montessori w Afryce, jak w wielu innych częściach świata, nauczyciele są bardzo twórczy w tworzeniu pomocy matematyczncyh z guzików, perełek, drutów, sznurków, różnych obiektów, które można z łatwością znaleźć w swoim otoczeniu.

Z pewnością nie każde dziecko opanowało lub nawet pracowało z każdym materiałem w klasie 3-6. Punktem centralnym jest przygotowane otoczenie, które w przyjemny i interesujący sposób wprowadza do wszystkich dziedzin geometrii i matematyki. Dziecko poznaje każde z zadań, gdy jest do tego gotowe i może wybrać czy chce kontynuować prace z tym materiałem czy skończyć. W międzyczasie jest ono otoczone przez inne dzieci, które z radością odkrywają matematykę.

Prezentacja matematyki i geometrii odbywa się w ten sam sposób jak sztuki, budowania z klocków, muzyki, ogrodnictwa i wszystkich innych przedmiotów. Jest to forma wprowadzenie w przedmiot całkowicie odmienna od tych znienawidzonych i powodujących strach u nas dorosłych.

Jest duża szansa na to, że dziecko, któremu pozwolono odkrywać matematykę dzięki konkretnym przedmiotom i pomocą we wczesnych, ruchowo-zmysłowych latach życia, pokocha matematykę w późniejszym czasie. Jeśli jego pasje leżą gdzie indziej, przynajmniej dzięki przyjemnemu wprowadzeniu do tej dziedziny nauki nie dotknie go matematyczna fobia, której doświadczyło wielu z nas mając wprowadzenia dalekie od przyjemnych.

Matematyczne i geometryczne materiały nie muszą być drogie. Mogą być zrobione z kartonu, kostek, sznurków z paciorkami, klocków, fasoli, właściwie z wszystkiego, co pomoże dziecku uchwycić pojęcie poprzez zmysły.

W rzeczywistości im więcej dziecko każdego dnia używa rzeczy do porównywania, mierzenia, liczenia i podejmuje każde inne działania matematyczne, tym bardziej matematyka staje się częścią jego prawdziwego praktycznego codziennego życia.

————————–

Tekst ten pochodzi z katalogu Child of the World przetłumaczonego przez nas za zgodą autorki na język polski. W wersji polskiej nosi on tytuł Dziecko Świata. Autorką oryginalnego angielskiego tekstu jest Susan Stephenson. Więcej informacji na temat Child of the World oraz Susan Stephenson możecie znaleźć na stronie firmy Michael Olaf.