Maria Montessori z dziećmi. Zdjęcie z roku 1951.

Dosyć powszechnie uważa się, że dzieci rosną i rozwijają się w sposób liniowy z punktu A – narodzenie do punktu B – dorosłość.

Podejście Marii Montessori różni się w tej kwestii, gdyż wierzyła ona, że rozwój dzieci podobny jest do serii fal czy cyklów. Po latach obserwacji, Montessori wyróżniła 4 główne etapy rozwoju, które każdy człowiek przechodzi na swej drodze do dorosłości:

• od narodzin do 6 roku życia
• od 6 lat do 12 lat
• od 12 lat do 18 lat
• od 18 lat do 24 lat

Montessori uważała, że w każdym etapie dzieci  i młodzież są szczególnie zainteresowanie danymi tematami, zdolnościami czy zadaniami, i kiedy zapewnione jest otoczenie, które umożliwia im eksplorowanie i ćwiczenie tych zainteresowań, ich rozwój może przebiegać w sposób niezwykle harmonijny. Montessori wierzyła również, że w każdym z etapów dziecko musi mieć możliwość zaspokojenia wszystkich potrzeb rozwojowych, by było ono zdolne przejść do kolejnego etapu. Każdy człowiek rodzi się z wewnętrzną siłą, którą Montessori nazywa horme, i która popycha dziecko do poszukiwania doświadczeń mogących wypełnić potrzeby danego etapu rozwojowego.

Bariery i uczieczki

W tym samym momencie, w którym Dr Maria Montessori opisywała proces normalizacji, zwróciła ona również uwagę na inny równolegle przebiegający proces, który nazwała procesem dewiacji.

Jak w swoim wykładzie podkreśliła Dr Rita Shaefer Zener, pewnie dla wielu z nas słowo 'dewiacja’ niezbyt dobrze się kojarzy, jednak w ujęciu Montessori dewiacje należy rozumieć, jako pewnego rodzaju mechanizmy obronne, lub wybieranie okrężnej drogi w dojściu do celu. W obu przypadkach prowadzi to do pewnych blokad w rozwoju dziecka.

Maria Montessori mówiąc o normalizacji i dewiacji wprowadza jeszcze jedno ważne pojęcie, a mianowicie wprowadza ona koncepcję wewnętrznej energii, tak zwanego horme (termin zapożyczony od angielskiego filozofa Sir Percy Nun), czyli siły życiowej, która stymuluje i pobudza każdego człowieka do działania. Może ona być przyrównana do pojęcia libido wprowadzonego przez Freuda. W ujęciu religii można ją porównać do Ducha Świętego.