Zwierzęta – Dziecko Świata, lata 3-6, rozdział 7

Cykl rozwojowy motyla Monarcha. Obserwowanie rozwoju motyla z gąsienicy lub żaby z kijanki jest dla dzieci niezwykłym przeżyciem

Troska o żywe organizmy niesie zaspokojenie dla jednego z najbardziej żywych instynktów dziecięcego umysłu. Nie ma nic lepszego, aby rozbudzić w dziecku umiejętność przewidywania.– Maria Montessori 

Powtarzamy ten cytat, który pewnie czytaliście już w poprzednim rozdziale o roślinach, ponieważ jest on bardzo ważny. Podejście z szacunkiem do natury, do wszystkich żywych organizmów rozpoczyna się w domu w pierwszych latach życia. Dzieje się to poprzez spędzanie czasu na podwórku – tak często i długo jak to tylko możliwe, we wszystkie pory roku, w różne pogody, doświadczając zwierząt w ich naturalnym środowisku, słuchając śpiewu ptaków, zbierając muszle na plaży, ucząc się rozpoznawać i nazywać owady, ryby, płazy, gady, ptaki czy ssaki.

Stolik Przyrodniczy lub Półka przyrodnicza

Naturalne znaleziska związane ze zwierzętami można prezentować na stoliku obok obiektów roślinnych lub przygotować oddzielny stolik lub półkę. Znaleźć się tutaj mogą między innymi różne rodzaje muszli, ptasie gniazda, obrazki, zdjęcia i dziecięce prace na temat zwierząt.

Razem z dzieckiem możecie ćwiczyć wasz słuch rozpoznając odgłosy ptaków, które są w waszym zasięgu lub kiedy jesteście na wycieczce. Na przykład pozycja Ptaki Polski autorstwa A. Kruszewicza z płytą CD może okazać się wspaniałym prezentem dla dziecka

Zwierzęta

Małe dzieci odnoszą się do zwierząt z ogromną sympatią. W czasie, gdy uczą się odnosić z szacunkiem i miłością do innych oraz szanować środowisko w ogólnym pojęciu jest to również dobry moment na pokazanie dziecku, w jaki sposób być miłym dla zwierząt. Jedną z lekcji, jaką nauczyłam się na moim pierwszym kursie w Londynie, było jak podnosić i trzymać kota, rozpoczynając od uważania na to, aby być cicho i poruszać się spokojnie, kiedy podchodzi się do kota, a następnie mówić do niego delikatnie. W końcu dowiedziałam się, w jaki sposób pokazać dziecku, gdzie ma położyć swoje ręce, kiedy podnosi kota i jak delikatnie przytulić go do swojej piersi. Dzieci są zachwycone poznawaniem takich drobnych szczegółów w umiejętności dbania o zwierzęta i nie powinniśmy oczekiwać, że dzieci automatycznie wiedzą jak traktować zwierzęta, jeśli nikt im tego wcześniej uważnie nie pokazał.

Najlepiej obserwować zwierzęta w ich naturalnym środowisku. Możemy dziecku zapewnić taką możliwość, na przykład obserwowania ptaków na wolności raczej niż w klatce, jeśli za oknem zawiesimy karmnik i pokażemy jak cichutko siedzieć, żeby ptaki się nie przestraszyły. Użycie lornetki daje dziecku poczucie uczestnictwa w zajęciach ptaków i pozwala obserwować je z daleka. Zaskakujący jest fakt, że kiedy w dziecku obudzi się zainteresowanie w podglądaniu przyrody, może ono całkowicie skupić się i pozostać nieruchomo przez długie minuty.

Jeśli w klasie pojawi się jakieś zwierzę musimy przede wszystkim zadbać o wszystkie jego potrzeby – komfort, swobodę poruszania i ćwiczenia, jedzenie, ciepło, delikatne odnoszenie się do niego. Jego wizyta powinna trwać tak długo, jak zwierzę będzie tego chciało. Szacunek dla zwierzęcia jest ważniejszy niż nasza ciekawość. W naszym domu trzymaliśmy zawsze dwa czyste i gotowe pojemniki w razie, gdyby odwiedziła nas jakaś salamandra albo mały wąż. Nie zabierze nam dużo czasu zerwanie jakiegoś mlecza, albo innej małej roślinki, zroszenie ich wodą i wsadzenie do terrarium, żeby zwierze mogło się za nią schować w czasie swej krótkiej wizyty. Za terrarium służyć może wielkie akwarium albo prosty w miarę duży słoik. Bardzo ważne jest jednak, by pamiętać, że nawet w czasie któtkiej wizyty zwierzę potrzebuje powietrza. Jeśli używamy na przykład wielkiego słoika pamiętajmy, żeby pokazać dziecku, że w zakrętce muszą być dziury, albo że zamiast zakrętki użyć można gazy zamocowanej za pomocą gumki. W pojemniku należy również utrzymywać wilgotność. Pamiętajmy jednak, że łatwo jest nalać zbyt dużo wody, warto więc użyć spryskiwacza do roślin. Tego typu zasady i lekcje mogą być przećwiczone wcześniej z naciskiem na wolną i dokładną prezentację wszystkich czynności. Takie podejście pokazuje, że dorosły szanuje tę pracę i uważa ją za ważną, i że tego samego oczekuje od dziecka, żeby było ostrożne i dało z siebie wszystko.

Modele zwierząt pozwolą dziecku zaznajomić się z wyglądem i nazwami zwierząt z całego świata

Obserwowanie cyklu rozwojowego motyla w domu lub klasie jest dla dziecka niezwykle tajemniczym eksperymentem. Gąsienice można znaleźć samodzielnie lub zamówić. Gąsienice dużo jedzą i potrzebują częstego czyszczenia słoika, nowych gałązek, bycia w świetle, ale nie w pełnym słońcu, wilgotności. Na dno słoika warto wsypać odrobinę wyparzonego piasku. Motyla wypuśćcie na wolność!

Takie eksperymenty to wspaniały sposób na wprowadzenie w niezwykłą tajemnicę cyklu życia różnych zwierząt, na przykład od kijanki do żaby. Warto również wprowadzić dziecko w różnice pomiędzy ssakami łożyskowcami, stekowcami i torbaczami.

Bardzo często dzieci mają mniejszy dostęp do zwierząt niż do roślin dlatego proponujemy, aby po pierwszych doświadczeniach z żywymi zwierzętami (na przykład kotem czy psem) wprowadzać dziecku modele zwierząt z całego świata, zdjęcia, obrazki, książki. Szukajcie zdjęć i książek na których zwierzęta są pokazane w całości i na białym tle, żeby dziecko wiedzało dokładnie, jak wygląda tygrys, a nie 'tygrys i skała i krzewy’ albo 'głowa tygrysa’.

Spróbujcie porównać ludzi z różnymi zwierzętami, ich kończyny, oczy, usta itd. Zwracając uwagę na różnice i podobieństwa. Rozmawiajcie o potrzebach, jakie mają wszyskie stworzenia: pożywienie, woda, schronienie, ciepło, poczucie bezpieczeństwa. Pokażcie, że my wszyscy jesteśmy częścią życia na ziemi, a każdy żywy organizm jest ważny i potrzebny, spełnia jakąś funcję w środowisku.

——————–

Tekst ten pochodzi z katalogu Child of the World przetłumaczonego przez nas za zgodą autorki na język polski. W wersji polskiej nosi on tytuł Dziecko Świata. Autorką oryginalnego angielskiego tekstu jest Susan Stephenson. Więcej informacji na temat Child of the World oraz Susan Stephenson możecie znaleźć na stronie firmy Michael Olaf.