Język – Dziecko Świata, lata 6-12, rozdział 18

Stworzenie odpowiedniego środowiska językowego

Miłość do czytania i pisania pojawia się całkiem naturalnie u dziecka, które rośnie obserwując ludzi, którzy opowiadają różne historie, czytają i któremu często coś czytamy. Pisanie notatek, robienie listy zakupów, pisanie listów i zapisywanie osobistych doświadczeń i myśli za pomocą rysunków i pisanych opowieści może rozpocząć się w bardzo wczesnych latach życia.

Wieczorne rodzinne czytanie (zamiast telewizji) to dobry sposób na znalezienie czasu na wielką literaturę, z którą chcielibyście zapoznać wasze dzieci. W naszej rodzinie, jako rodzice wypełniliśmy spore luki w naszej znajomości wielkiej literatury poprzez czytanie jej naszym dzieciom.

Poezja przynosi więcej ważnych elementów do dziecięcego języka. Kiedy zgłębiamy poezję napotykamy większy zasób słownictwa. Nawet w tych najprostszych wierszach używane są słowa, które nie są zbyt popularne w prozie. Muzyczna płynność poezji daje większą przyjemność i ułatwia zapamiętywanie. Z poezji najbardziej przypadły nam do gustu utwory, które można czytać na głos, jak na przykład klasyczne chóry greckie lub takie, które opowiadają o jakiejś dłuższej historii jak Flecista z Hameln braci Grimm.

Czasem jednak może się zdarzyć, że dziecko straci zainteresowanie samodzielnym czytaniem, ponieważ boi się, że kiedy będzie potrafiło samodzielnie czytać, wtedy ten wieczorny rytuał wspólnego czytania skończy się. Aby temu zapobiec, możemy zapewnić je, że będziemy nadal kontynuować czytanie tak długo jak będzie tego chciało. Ku zadowoleniu wszystkich, w naszym domu czytaliśmy naszym dzieciom nawet wtedy, kiedy były już nastolatkami.

Umiejętność prawidłowego czytania może wymagać wielu lat miejmy nadzieję przyjemnych doświadczeń i ćwiczeń, a dziecko potrzebuje, by inny czytali dla niego. W ten sposób słyszy ono poprawną wymowę nowych słów, powiększa swoje słownictwo, uczy się czym jest odpowiednia intonacja i dykcja oraz ekspresja doświadczonego czytelnika.

Najbardziej jednak dziecko będzie potrzebowało miłości, bliskości i osobistej uwagi rodziców, przyjaciół lub nauczycieli. Książki, które będą im towarzyszyć, wyobrażanie sobie akcji i postaci oraz słuchanie i słuchanie i słuchanie czasem z zamkniętymi oczami pozwolą rozwinąć między wami głęboką więź miłości i radosnego spędzania czasu razem.

Dziecko powyżej siódmego roku życia intensywnie interesuje się moralnością i bohaterami. Mitologia wprowadza bogactwo materiału do badania oraz inspiruje do dyskusji, która obejmuje zachowania w codziennym życiu, w rodzinie, w klasie, w społeczeństwie.

Nauka czytania

Jeśli dziecko uczy się czytać w sposób ruchowo – zmysłowy bez żadnej presji, to może ono nauczyć się czytać przed szóstym rokiem życia. Rzeczą zupełnie normalną dla dziecka jest jednak fakt, że nie wykazuje ono zainteresowania wcześniej. Najważniejsze, aby nauka była relaksującym i przyjemnym doświadczeniem.

Kiedy dziecko zaczyna czytać samodzielnie, nie powinniśmy go nigdy zmuszać do czytania na głos. Równoczesne czytanie wyrazu i mówienie go na głos, wyrazu który dopiero co udało się odszyfrować, jest bardzo skomplikowane i może być dla dziecka bardzo stresujące.

Początkującym czytelnikom oferujemy karty do czytania i leksykony obrazkowe, aby pomóc im bez stresu zbudować duży zasób słownictwa. Najlepsze są pierwsze książki o dziecięcym otoczeniu, o prawdziwym świecie – historii, ciekawych ludziach i tak dalej– lub skrócone wersje klasyki, które wzbudzą u dziecka zainteresowanie wielką literaturą.

Kreatywne pisanie

Słyszę i zapominam;
Widzę i pamiętam;
Piszę i rozumiem;
– chińskie przysłowie

Dziecko, które ma dużo fizycznych i umysłowych zajęć, włącza w działanie całe swoje ciało, a przede wszystkim ręce nie ma zwykle problemów z pisaniem. Bieganie, skakanie, gotowanie, praca w ogrodzie, szycie, rysowanie – wszystkie te aktywności przygotowują dziecko do pisania.

Kiedy dziecko zaczyna pisać nie poprawiamy go. „Uczymy poprzez uczenie, nie poprzez poprawianie”. Zamiast tego uczymy potrzebnych umiejętności poprzez zajęcia, które nie są bezpośrednio związanie z czynnością pisania. Takie podejście nazywamy niebezpośrednim przygotowaniem do pisania. Poniżej proponujemy sposób nauki literowania wyrazów.

Indywidualny słownik do literowania

Bardzo często dzieci otrzymują do przeliterowania wyrazy, które nie przydadzą im się w czasie pisania. W szkole Montessori każde dziecko tworzy własny “słownik wyrazów do przeliterowania” z wyrazów, których przynajmniej raz użyło w trakcie pisania, a które sprawiły mu trudność. W tym celu możesz wykorzystać prostą książkę adresową, najlepiej bez napisów, tylko z zakładkami według alfabetu. Możesz też wyciąć lub wkleić zakładki na stronach małego notatnika. Za każdym razem, gdy dziecko przyjdzie do ciebie, by prosić o pomoc w przeliterowaniu wyrazu lub poprosi cię o sprawdzenie pisowni wyrazów, które napisało, a ty znajdziesz błędy, napisz te słowa – tak ładnie jak potrafisz – w jego słowniku. Słowo zaczynające się na literę 'a’ na stronach oznaczonych zakładką 'a’ i tak dalej. Następnym razem, kiedy dziecko będzie chciało użyć tego słowa, będzie mogło znaleźć go w swoim własnym słowniku. Następnie nauczy się wyszukiwać wyrazy, których będzie potrzebowało w normalnym słowniku, i dodawać je do swojego własnego słownika. W swoim gronie dzieci mogą wypytywać się nawzajem z literowania różnych znanych im wyrazów, aby uczyć się wzajemnie różnych słów. Bardzo szybko zobaczysz, że dziecko nie potrzebuje znać pisowni zbyt wielu wyrazów, by być w stanie skutecznie przelać na papier swoje odczucia i pomysły. Te, które będą mu rzeczywiście potrzebne to te, których używa najczęściej. Stopniowo będzie ono czuło coraz większą pewność i zacznie używać większej liczby wyrazów, ponieważ będą one w jego własnym słowniku – jego słownictwo będzie się nieustannie powiększało.

Kaligrafia

Kaligrafia była przez wiele lat sztuką utraconą, ale odrodziła się. Kiedy dzieci potrafią pięknie pisać ręcznie zwykle piszą więcej i dobrze się z tym czują. Alfabet napisany inną czcionką (na przykład pochyłą) lub nowe przybory do pisania czynią czasem cuda w inspirowaniu w dziecku pragnienia pisania. Pismo pochyłe jest pewnego rodzaju łącznikiem między drukiem, a pismem ręcznym. Często obserwowałam, jak na przestrzeni kilku lat poprawiało się pismo ręczne dziecka, które często ćwiczyło korzystając z zeszytów ćwiczeń z czcionką pochyloną. 

Historia Języka

Poprzez historyjki, obrazy i piękne skrupulatnie wybrane książki umożliwiamy dziecku zrozumienie:

1. Rozwoju i zmian w języku, jakie następowały poprzez podróże, kolonizację, handel, wojny i tak dalej
2. Jak ludzie nadawali nazwy wszystkiemu, co odkryli lub stworzyli, i że ten proces nadal jest kontynuowany
3. Jak język nieustannie zmienia się i dlaczego
4. Jak poprzez język ludzie wyrażają swoje człowieczeństwo

W tym wieku dzieci na wiele sposobów poznają historię ludzkości na ziemi. Chcą one gotować, szyć, pracować w ogrodzie i uczyć się wszystkich umiejętności, które posiadają dorośli. Śledzenie rozwoju języka, uświadomienie sobie, że w przeszłości tylko kilka osób (zwykle księża i zakonnicy) potrafili czytać i pisać stają się fascynującym odkryciem, tak dla dzieci jak i rodziców. Odnajdują oni powiązania pomiędzy migracjami, kontaktami pomiędzy różnymi grupami ludzi a różnymi językami na ziemi.

Etymologia

Etymologia, czyli pochodzenie i historyczny rozwój słów, jest fascynująca dla dzieci w tym wieku. Jest to dobra podstawa do nauki literowania i wzmacnia ona rozumienie historii kultury. W naszej rodzinie mamy bardzo duży słownik zawsze dostępny na specjalnym stole w salonie. Nic innego nie może leżeć na tym stoliku tak, aby słownik był zawsze dostępny. Sprawdzamy etymologię różnych wyrazów nawet częściej niż ich znaczenie. Jeśli nie masz dobrego słownika i planujesz jego zakup polecamy, abyś upewnił się, że znajdują się w nim informacje zarówno o pochodzeniu wyrazów, jak również ich wymowa i definicja. Często zakładamy, że to oczywiste, że imiona ludzi i miejsc istnieją od początku. Wyobraź sobie jak dużo o historii i geografii można nauczyć się poprzez etymologię! Pochodzenie imion czy nazwisk to niesamowity sposób na zainteresowanie dzieci językiem. Wielu z nas nie zna historii swojej rodziny nawet dwa lub trzy pokolenia wstecz i nie wie skąd, jak i dlaczego nosi właśnie takie nazwisko. Informacje te mogą stać się inspiracją do niekończącej się nauki języka.

Gramatyka

Jako dorośli możemy mieć nieprzyjemne wspomnienia z nauki gramatyki. Zazwyczaj gramatyka wydaje się nam trudna, a jej nauczanie przypada na okres w życiu, kiedy w ogóle nie jesteśmy nią zainteresowani.

Najlepiej sprawdza się podążanie za zainteresowaniami dziecka i zaproponowanie mu zagłebienia się w naukę o języku, gramatykę w tym momencie jego życia, kiedy interesuje się ono rozwojem cywilizacji.

Wielu sławnych naukowców i filozofów utrzymywało, że jeśli dobrze zna się ucznia oraz przedmiot nauczania, a także jeśli odpowiednio kreatywnie wprowadzimy ucznia w kontakt z wiedzą, to nie istnieje taka rzecz, której nie da się nauczyć. Staramy się zrobić wszystko, by wiedza była dla każdego interesująca, a poznawanie zajęciem miłym i angażującym.
————–

Tekst ten pochodzi z katalogu Child of the World przetłumaczonego przez nas za zgodą autorki na język polski. W wersji polskiej nosi on tytuł Dziecko Świata. Autorką oryginalnego angielskiego tekstu jest Susan Stephenson. Więcej informacji na temat Child of the World oraz Susan Stephenson możecie znaleźć na stronie firmy Michael Olaf.